Ngoại trưởng Rosario đánh giá, những hành động mang tính chất gây hấn, vi phạm luật pháp quốc tế, vô nhân đạo của Trung Quốc gần đây đang làm cho tình hình Biển Đông xấu đi từng ngày.

Hành động hạ đặt giàn khoan trái phép của Trung Quốc trong vùng biển của Việt Nam, sử dụng vũ lực và đe dọa sử dụng vũ lực đối với các lực lượng thực thi pháp luật và ngư dân của Việt Nam là những hành động vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS) và Tuyên bố về ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC).

Ông Rosario cho rằng những hành động của Trung Quốc trên Biển Đông vừa qua là nhằm phục vụ cho mục tiêu tuyên bố và hiện thực hóa “đường 9 đoạn” bất hợp pháp, mở rộng chủ quyền phi pháp của nước này trên thực tế. Philippines đang tiếp tục phối hợp cùng cộng đồng quốc tế, có các biện pháp và hành động buộc Trung Quốc tuân thủ luật pháp quốc tế.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đồng tình việc Trung Quốc bất chấp luật pháp quốc tế đang làm tình hình ngày một xấu đi. Thủ tướng nhấn mạnh, không có cách nào khác, các nước có chủ quyền trên Biển Đông, các nước ASEAN phải đấu tranh, ngăn chặn hành vi vi phạm luật pháp quốc tế, xâm phạm chủ quyền của các quốc gia của Trung Quốc, kể cả đưa vụ việc ra các cơ quan tài phán quốc tế.

Các nước trong nội khối cũng cần kêu gọi cộng đồng quốc tế phê phán và phản đối Trung Quốc, yêu cầu Trung Quốc dừng ngay các hành động gây hấn, vi phạm luật pháp quốc tế, vi phạm DOC, đề nghị Trung Quốc thực thi nghiêm túc DOC tiến tới ký kết Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC).

Trước đó, trong cuộc hội đàm giữa ông Rosario với Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh, hai ngoại trưởng cùng nhấn mạnh ý nghĩa quan trọng của Tuyên bố ngày 10/5 của các ngoại trưởng ASEAN về vấn đề Biển Đông tại Myanmar nhân hội nghị cấp cao của hiệp hội. Trong đó yêu cầu Trung Quốc chấm dứt các hành động vi phạm luật pháp quốc tế, DOC, kiềm chế nhằm giảm căng thẳng và không làm phức tạp tình hình. Các nước ASEAN cũng khẳng định cần bảo đảm thực hiện đầy đủ, nghiêm túc DOC, song song với đẩy mạnh thảo luận thực chất để sớm đạt được COC.

Ngoại trưởng Philippines cho biết, mục tiêu chuyến thăm làm việc tại Việt Nam lần này của ông là nhằm triển khai các sáng kiến và thỏa thuận đạt được giữa hai nước trong chuyến thăm làm việc của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tại Philippines cuối tháng 5 vừa qua. Thời điểm đó, Việt Nam và Philippines nhất trí tiếp tục hợp tác có hiệu quả các cơ chế song phương như Ủy ban Hỗn hợp về hợp tác biển và đại dương, nhóm chuyên gia pháp lý về các vấn đề hợp tác trên biển, thúc đẩy hợp tác nghề cá.

Ông Rosario cùng Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh nhất trí sẽ tiến hành phiên họp đầu tiên của Ủy ban công tác chung giữa hai nước trong quý ba năm nay. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đề nghị bộ Ngoại giao hai nước phối hợp xây dựng lộ trình, nội hàm hướng tới quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước như thỏa thuận.